در شهر تاریخی لیسبون، پایتخت پرتغال، بنایی باشکوه و پر رمز و راز به نام صومعه جرونیموس قرار دارد که به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین یادگارهای عصر اکتشافات شناخته می‌شود. این صومعه نه‌تنها نمادی از شکوه معماری مانوئلین است، بلکه بازتابی از افتخارات دریانوردی پرتغال در قرون گذشته به شمار می‌رود.
بنایی برای بزرگداشت سفرهای دریایی
صومعه جرونیموس در سال ۱۵۰۱ به دستور شاه مانوئل اول و با هدف گرامیداشت سفر موفق وسکو د گاما به هند ساخته شد. شاه مانوئل در سال ۱۴۹۶ از پاپ درخواست کرد تا اجازه ساخت صومعه‌ای بزرگ را برای ادای شکر به مریم مقدس صادر کند. این درخواست پذیرفته شد و ساخت بنا با سرمایه‌ای حاصل از گنجینه‌های اکتشافی در آفریقا، آسیا و آمریکای جنوبی آغاز شد.
محل ساخت صومعه در کنار رودخانه تاقوس انتخاب شد و قرار بود جایگزین نمازخانه‌ای کوچک در منطقه بلم شود. طراحی اولیه بنا توسط معمار فرانسوی دیوگو دو بواتاکا انجام شد و بعدها معماران دیگری نیز در تکمیل آن نقش داشتند.
نقش جرونیمو مقدس در صومعه
شاه مانوئل این مجموعه را به نام «صومعه مریم مقدس بلم» نام‌گذاری کرد و از جرونیمو مقدس خواست تا حامی معنوی آن باشد. جرونیمو به‌دلیل توانایی‌های روحانی و دیدگاه‌های روشن‌فکرانه‌اش، جایگاه ویژه‌ای در میان مردم و دربار داشت. او مأمور شد تا مراسم مذهبی برای روح شاهزاده هنری دریانورد، شاه مانوئل و جانشینانش برگزار کند و همچنین به دریانوردانی که از بندر بلم عازم سفر می‌شدند، مشاوره معنوی دهد.
معماری مانوئلین؛ تلفیقی از هنر و تاریخ
صومعه جرونیموس یکی از شاخص‌ترین نمونه‌های سبک معماری مانوئلین است؛ سبکی که در آن عناصر گوتیک، موری و رنسانس با نمادهای دریانوردی در هم آمیخته‌اند. ورودی اصلی بنا از سمت جنوب قرار دارد و توسط ژوائو د کاستیلیو طراحی شده است. در این بخش، مجسمه‌ای از هنری دریانورد بر ستون مرکزی خودنمایی می‌کند.
فضای داخلی صومعه با ستون‌های ظریف و طاق‌های دنده‌ای تزئین شده و آثار هنری متعددی از زندگی جرونیمو مقدس در آن به چشم می‌خورد. راهروهای سرپوشیده دو طبقه که با تندیس‌های سنگی تزئین شده‌اند، از زیباترین بخش‌های این مجموعه هستند.
آرامگاه بزرگان پرتغال در دل صومعه
درون صومعه، مقبره شاه مانوئل اول، اعضای خاندان سلطنتی و چهره‌های برجسته‌ای چون وسکو د گاما، شاعر رمانتیک فرناندو پسوآ و نویسنده مشهور هرکولانو قرار دارد. این آرامگاه‌ها، صومعه را به مکانی مقدس و تاریخی برای مردم پرتغال تبدیل کرده‌اند.
نمازخانه و برج بلم؛ مکمل‌های تاریخی صومعه
نمازخانه جرونیمو مقدس که در سال ۱۵۱۴ ساخته شد، بخشی مستقل از مجموعه صومعه است و با طراحی مستطیلی و برج‌های مخروطی در چهار گوشه، جلوه‌ای خاص دارد. از ورودی غربی این نمازخانه، چشم‌اندازی زیبا به سمت دریا دیده می‌شود.
در نزدیکی صومعه، برج بلم قرار دارد که همانند صومعه، برای بزرگداشت سفرهای اکتشافی وسکو د گاما ساخته شده است. این برج پنج طبقه که در سال ۱۵۱۵ در دل رودخانه تاقوس بنا شد، امروزه به‌دلیل عقب‌نشینی آب در کرانه رودخانه قرار دارد و از بالای آن می‌توان منظره‌ای بی‌نظیر از صومعه جرونیموس را مشاهده کرد.
میراثی جهانی و جاودانه
صومعه جرونیموس نه‌تنها یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری لیسبون است، بلکه به‌عنوان میراث جهانی یونسکو نیز ثبت شده است. این بنا با گذشت قرن‌ها، همچنان نمادی از شکوه دریانوردی پرتغال و هنر معماری دوران رنسانس باقی مانده و هر ساله گردشگران زیادی را از سراسر جهان به خود جذب می‌کند.
کلیسای سانتا کاتارینا در پورتو
